دانشیار، گروه فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشکده زبانشناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده: (2311 مشاهده)
گاهنبار نام شش جشن سالیانه است که سال را به شش فصل یا دوره زمانی تقسیم میکند. بر اساس نوشتههای پهلوی، هریک از شش گاهنبار، زمان آفرینش یکی از بخشهای جهان مادی است. پیشینه گاهنبارها بسیار قدیم و به دوران پیش از زرتشت میرسد.
همانگونه که بیشترِ دانشمندان معتقدند، این جشنها بسیار قدیمی و متعلق به دوران شبانی و کوچنشینی اقوام آریایی بودهاند. آنچه میدانیم این است که این جشنهای متفاوت، نزد اقوام و فرهنگهای گوناگونِ پیش از زرتشت، در متون زرتشتی در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و مجموعه مهمترین جشنهای زرتشتی را تشکیل دادهاند که این بار، بهمناسبت بزرگداشت هفت مرحله آفرینش مینوی و مادیِ جهان هستی برگزار میشد و تا امروز بیش از دو هزار سال است که پاییده است. در این مقاله آداب و آیینهای گاهنبار در سنت کهن مکتوب و سنت زنده زرتشتیان ایران بررسی و مقایسه میشوند. در بخش اول، یعنی سنت کهن مکتوب، منابع همه متون اوستایی، فارسی میانه و فارسی زرتشتی بوده است و در بخش دوم، دادهها از گفتگوی شفاهی با زرتشتیان روستاهای مختلف یزد بهدست آمده است. اکنون جشنهای گاهنبار در پنج روز برگزار میشود. در میان زرتشتیان ایران، برگزاری گاهنبار رواجِ بسیار دارد و بیشتر زرتشتیان، چه فقیر و چه غنی، برگزاری حداقل یک آفرینگان گاهنبار در سال را از وظایف دینی خود میدانند.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
فرهنگ دریافت: 1398/10/28 | پذیرش: 1398/12/22 | انتشار: 1399/1/1